امیل ادوار شارل آنتوان زولا رماننویس، نمایشنامهنویس و روزنامهنگار فرانسوی، مهمترین نمایندهٔ مکتب ادبی ناتورالیسم و عامل مهم در گسترش تئاتر ناتورالیستی بود. او یکی از معروفترین نویسندگان فرانسوی است که کتابهایش در سطح وسیع در جهان ترجمه و چاپ شده و مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفتهاست. از کتابهای او در سینما و تلویزیون فراوان اقتباس شدهاست.
امیل ادوارد شارل آنتوان زولا در دوم آوریل سال 1840 در پاریس به دنیا آمد. او تنها پسر خانواده بود. پدرش فرانسوا زولا در 27 مارس 1847 بر اثر ذاتالریه جانش را از دست داد و امیل و مادرش را با حقوق ناچیز بازنشستگی تنها گذاشت. زولا از همان آغاز جوانی شیفتهٔ ادبیات بود. او مطالعاتش را افزایش داد و خیلی زود نوشتن را بهعنوان شغل برگزید. قبل از دستیابی به موفقیت به عنوان نویسنده، زولا به عنوان کارمند در شرکت حمل و نقل و سپس در بخش فروش برای یک ناشر کار میکرد. وی همچنین برای روزنامههای سیاسی مطلب مینوشت. به عنوان یک خبرنگار سیاسی زولا نفرتش را از ناپلئون سوم، که از موقعیتش سوء استفاده میکرد مخفی نکرد.
زولا در اوایل با آثار بالزاک نویسندهٔ شهیر فرانسوی و چرخهٔ کتابهای معروف او مشهور به کمدی انسانی کاملاً آشنا شده بود و این شناخت از بالزاک و آثارش تأثیر عمیقی بر زولا گذاشت.
امیل زولا در سال 1867 و هنگامی که در کار روزنامهنگاری بود، نخستین رمانش را منتشر کرد. زولا با انتشار این رمان که «ترز راکن» نام داشت توانست خود را به عنوان نویسندهای توانمند معرفی کند.
در سال 1325 برای اولین بار یکی از آثار زولا را در ایران، محمود پورشالچی به فارسی برگرداند. این رمان که به نام «انسان وحشی» ترجمه شد توسط کتابفروشی ابنسینا منتشر شد. این کتاب بعدها با عناوین دیگری چون «دیو درون» یا «سایه های شب» توسط علیاکبر معصومبیگی نیز به فارسی ترجمه شدهاست.
یکی از پرطرفدارترین آثار زولا ژرمینال میباشد که به دست مترجمان متفاوت به فارسی برگردانده و به دفعات چاپ و منتشر شدهاست. از معروفترین این ترجمهها میتوان به ترجمه سروش حبیبی از این رمان اشاره کرد که در سال 1356 منتشر شد.
زولا برای اولین و دومین جایزه نوبل ادبیات در سال 1901 و 1902 نامزد شد اما این جایزه به او تعلق نگرفت.
سالهای آخر زندگی زولا بابت انتشار مقالهای با عنوان من متهم میکنم که پایش را به ماجرای دریفوس (متهم شدن افسر ارتش فرانسه، سروان آلفرد دریفوس به خیانت) باز کرد شاخص است. این مقاله موجب محکومیت او و تبعید یکسالهاش به لندن شد. زولا که از چهرههای برجسته در آزادی سیاسی فرانسه بود، در تبرئهٔ آلفرد دریفوس از اتهام خیانت نقش اساسی داشت.
امیل زولا در تاریخ 29 سپتامبر 1902 بر اثر مسمومیت با منوکسید کربن و خفگی ناشی از آن در پاریس درگذشت.