نجف دریابندری

نجف دریابندری مترجم برجسته و نویسنده ایرانی بود. به گفته خودش در سال 1307 در محله حمام جرمنی آبادان زاده شده، اما سال تولد در شناسنامه‌اش 1308 نوشته شد. او در سال سوم دبیرستان تحصیل را رها کرد و به دنبال کار رفت.
حضور انگلیسی‌ها در تأسیسات نفتی آبادان و رفت و آمد آنان در سطح شهر و کاربرد آن زبان، وی را به یادگیری زبان انگلیسی علاقه‌مند ساخت، به گونه ای که این زبان را به‌طور خودآموز با تماشای فیلم‌های زبان اصلی برای کارمندان انگلیسی شرکت نفت و گفتگو با انگلیسی‌ها آموخت.
نجف دریابندری در سال 1331 نخستین اثر خود را که برگردان کتاب «وداع با اسلحه» نوشتهٔ ارنست همینگوی بود، برای چاپ به تهران فرستاد. او این این کتاب را از ابراهیم گلستان گرفته و دیگر به او پس نداده بود.
نجف دریابندری همزمان با چاپ این کتاب در سال 1333 به دلیل عضویت در حزب توده ایران در آبادان دستگیر شد. او تا پای اعدام رفت اما در نهایت به زندان محکوم شد. و پس از یک سال به زندان تهران منتقل شد. نجف دریابندری در زندان به مسائل فلسفی علاقه‌مند شد و در آن مدت، کتاب «تاریخ فلسفه غرب» اثر برتراند راسل را برگردان کرد که بعدها توسط انتشارات سخن به چاپ رسید. وی پس از تحمل چهار سال زندان، در سال 1337 آزاد شد و به کارهای گوناگونی روی آورد.
نجف دریابندری در نهایت به عنوان سردبیر در مؤسسه انتشارات فرانکلین مشغول به کار شد. در آنجا به ترجمه آثار ادبی رمان‌نویسان و نمایشنامه‌نویسان سرشناس آمریکایی پرداخت و کتاب‌هایی همچون «پیرمرد و دریا» اثر ارنست همینگوی و «ماجراهای هاکلبری فین» اثر مارک تواین را برگردان کرد. در این میان، وی طی سفری که در سال 1342 به لندن داشت، نامه‌ای به برتراند راسل می‌نویسد و از او می‌خواهد که با یکدیگر دیداری داشته باشند. با موافقت راسل، آنها در 29 مرداد 1342، در خانه راسل یکدیگر را ملاقات کردند.
دریابندری مدت 17 سال با مؤسسهٔ فرانکلین همکاری کرد و در حدود سال 1354 همکاری خود را با این مؤسسه قطع کرد. پس از آن برای برگردان متون فیلم‌های خارجی با سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران قرارداد بست. اما در سال 1357 از این کار نیز کناره گرفت و به‌طور جدی به ترجمه و نویسندگی پرداخت. از جمله نوشته‌های وی می‌توان به برگردان کتاب‌های «یک گل سرخ برای امیلی» و «گوربه‌گور» نوشته ویلیام فاکنر، «رگتایم و بیلی باتگیت» نوشته ئی.ال. دکتروف، «معنی هنر» از هربرت رید و «پیامبر و دیوانه» نوشته جبران خلیل جبران اشاره کرد.
نگارش روان و خوشخوان و سبک منحصر به فرد دریابندری، به ویژه در برگردان، او را به یکی از محبوب‌ترین مترجمان ایرانی تبدیل کرده بود. ترجمه کتاب «بازمانده روز» نوشته کازو ایشی گورو و لحن و زبانی که نجف دریابندری در برگردان ادبیات انگلیسی به کار برده یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های روش یگانه او در برگردان است.
هم‌چنین طنز از درونمایه‌های نوشته‌های نجف دریابندری بود. کتاب «مستطاب آشپزی» کار مشترک نجف دریابندری و همسرش فهیمه راستکار، با سبک طنز یکی از محبوب‌ترین کتاب‌های آشپزی ایران تبدیل شد تا جایی که 30 بار تجدید چاپ شد.
دریابندری از فارسی به انگلیسی هم برگردان‌هایی دارد. از جمله برگردانِ نیمی از فیلمنامه «اشغال» اثر بهرام بیضایی و برگردان بیشتر کتاب «درد بی‌خویشتنِ» خودش که هیچ‌کدام هنوز منتشر نشده‌اند.
نجف دریابندری در 15 اردیبهشت 1399 پس از یک دورهٔ طولانی بیماری در سن 90 سالگی در تهران درگذشت.